İRAN NOTLARI

Eliniz bu kadar zayıfken hangi üstün müzakerecilik kabiliyeti işe yarayabilir? Düşmanınız okyanusun ötesinden sizinle bir bilgisayar oyunu oynar gibi oynarken geçmişin hikayeleri ne işinize yarar? Bence bu asıl bize bir ders olmalı. Libya operasyonunun karizmamızı “çizdirebilecek” ihtimalleri nasıl arttırdığını, hamasetle yürüttüğümüz peynir gemisinin başımıza açabileceği belaların büyüklüğünü görmemiz lazım.

Gördüğüm kadarıyla İran siyaseti ve ideolojisi dört şey üstüne oturuyor: İslam devrimi, İran-Irak savaşının tesiri, Amerika’nın başını çektiği ambargo, İsrail’in Filistin’i işgali. Bunları çok canlı tutuyorlar, varlık gerekçesi yapmışlar adeta. Bunların getirmiş olduğu ekonomik, siyasi ve toplumsal sorunlar sürekli konuşuluyor. Ancak dini düşünce, siyaset ve sosyal hayatta asıl motive gücü Ehl-i beyt sevgisi, imamet ve Mehdi beklentisi üzerine inşa edilmiş Şii akide, müslümanların birliği (tevhid), Şii-Sünni ayrılmazlığı. Nereye giderseniz, kiminle İslami mevzuları tartışırsanız tartışın, mesele dönüp dolaşıp buralara gelmektedir. 

İran’da anadilinde eğitim meselesi yıllardır Fars olmayan milliyetler ve uzmanlar tarafında dile getirilmektedir. İran’ın Farsça dışındaki dillerde eğitim verilmesini bir güvenlik tehdidi olarak görmesi, bu meseleyi talep edenleri suçlu durumuna düşürmektedir.

Trump'ın tehditlerinin ardından İran’ı müzakereye davet etmesi geçen sene Kuzey Kore ile olan karşılıklı tehdit ve ardından gerçekleşen ikili görüşmeni hatırlatıyor ama İran ile Kore’nin jeopolitik farklılıkları yanında en büyük farkı İran’ın dışarıda alternatif yönetici gruplarının olmasıdır. Kore’de etkili olabilecek bir muhalefet yoktur. Bu açıdan ABD’nin İran’a karşı kullana bileceği unsurlar arasında alternatif yönetici grupları da bulunmaktadır.