Bir çınar ağacına benzeyen sanat, türleriyle dallanır. Bu türleri, felsefe güçlendirip yeşillendirir. Felsefenin temelleri ışığında sanatı; sanatın türü olan edebiyatı; edebiyatın öznesi olan insanı kavrayabilmek öncelikli bir eylemdir. Bu eylem; insan olarak yaşamanın, yaşatmanın aslında ne kadar önemli olduğunun önemli bir göstergesidir. Bu anlamda “İnsan odağında, insan için sanat” bir düşünürün en temel odağıdır.

Aslında böylesi bir durum, sadece “sağ muhafazakârlık” için değil “sol muhafazakârlık” için de geçerli bir durum. Her iki kesimin de vefasızlığa uğramış mühim çilekarları vardır. Hikmet Kıvılcımlı’nın, Kemal Tahir’in, Sabahattin Ali’nin, İdris Küçükömer’in yaşadığı kader Sezai Karakoç’un, İsmet Özel’in, Akif Emre’nin, Turgut Cansever’in yaşadığı kaderden daha trajiktir. İlk kısımda olan yazar ve düşünürler, sol muhafazakârlığın şedid bir görmezliğine düçar olurken ikinci kısım ise sağ muhafazakarlar tarafından doğru anlaşılmamasına yol açmıştır. Sağ muhafazakarlar, fetiş haline getirdikleri bu kişileri ikona dönüştürmüşlerdir.

Yazarın ulaştığı ve gördüğü dünyayı çoktan görmüş veya bir tıkla daha fazlasını görebileceği bir ortamda, yazar çaresiz ve zavallı. Aldığı onayların otistik olduğunun farkında olmadığı sürece mutlu olan ancak iletişimin transparanlaştırdığı fildişi kulesinde çırılçıplak kaldığının farkında olmayan yazar! Öldü dediler ama ben henüz emin değilim!

Türk halkımızın yüzyıllardır yaşadığı, diğer halklarla bir arada yaşama kültürünü temsil ettiği bazı yerleşim yerlerinde, yabancı vakıfların finanse ettiği yapılar tarafından manipülasyon ve baskı girişimleri olmuştur. Üzücüdür ki, yetkili mercilerin bu olaylar hakkında bilgilendirilmeleri ve uyarılmalarına rağmen, bu yasa dışı faaliyetlerin önlenmesi ve çözümü için hiçbir önlem alınmamıştır. Soydaşlarımız provoke edildi, rahatsız edildi ve etnisite bazlı incitildi. Halkımızın bilinçli duruşu sayesinde bu provokasyonlar aşıldı ve bertaraf edildi. Bu şekilde uzun süredir devam eden barışçıl komşuluk ilişkilerimiz bu tür provokasyon girişimlerine yenik düşmedi.

Sanat, kavramsal putlarımızdan biri. Modernleşme tarihimize kadar herhangi bir çatışmanın tarafı olmayan “insanın estetik kaygıyla yapıp-etmesine” verdiğimiz isim. Sanat; ünik, biricik, benzersiz bir var ediş ya da bu var edişi taklit etmek iken, bir çeşit ilahi bir eylemken birçok kavram gibi o da modernleşe’me’me tarihimizle birlikte iktidarın araçlarından birine dönüşmüş, çatışmanın tarafı olmuş ve dokunulmazlık zırhına bürünmüş bir kavram.

Bu yazıyı 62. yaşımı tamamlayıp 63’e doğru yol almaya başladığım doğum günümde kaleme alıyorum. Yaşımı fazla takmayıp köyümdeki yürüyüş ve tırmanışlarıma devam ediyorum

Böylece farklı sesleri susturmanın, alternatif görüşleri yok etmenin ve sendikal tekelleşmeye gitmenin önünü de açtılar. Ayrıca 80-90 TL için sendikasını değiştireceğini düşündükleri memuru aşağıladılar, memurlara kendi elleriyle onursuzluk isnat ettiler. Sendikalı olma imkânı olmayan 2 milyondan fazla memur emeklisini ve 350 bin civarında polisi, 220 bin civarında subay, astsubay ve uzman erbaş ile on binlerce mülki idare amiri, mit mensubu, hâkim, savcı ve ceza infaz memurunun seyyanen zamdan mahrum kalmasına neden oldular. Rüşvet eskiden gizli, el altından verilirdi o yüzden belgesi olmazdı. Maalesef şimdi gözlerimizin önünde üstelik resmi kayıtlara geçirilerek veriliyor.

Mûsikîmizin ekol olmuş yorumcularından olan İnci Çayırlı, Münir Nurettin’in gözde öğrencilerinden olmasının hâlâ karşılığını gösteriyor. Kendisine has bir üslubu ve yorumuyla dinleyenlerinin gönlünde taht kurmuş olan Çayırlı, inci gibi bir sesle adıyla müsemma bir yoruma sahip. Klasik eserlere gösterdiği özen kadar yeni ve farklı eserlere gösterdiği alaka, dikkate değer bir ilgiyi fazlasıyla hak ettiriyor. 60 yılı aşkın sanat hayatında müziğimizin devleriyle yaptığı çalışmalar kendisinin geldiği noktanın da önemli bir göstergesi… Hocalarıyla birebir yaptığı bu çalışmaları yorumlarken karşılıklı olarak meşk usulüyle yaptığı çalışmaların kendisine olan faydasını ise şöyle ifade ediyor: “Biliyorsunuz nota bilseniz de o zaman nota kapanırdı, Emin Ongan Hoca bize kulaktan şarkı geçer ve notayı gördüğü zaman da kızardı. Bir gün notadan okuduğumu gördü ve ‘ne yapıyorsun sen’ dedi. Ve ekledi; ‘Çabuk notayı çevir, nota yok’ dedi. İnanın benim o dönemde öğrendiğim bütün şarkılar aklımda. Münir Hoca ve Emin Hoca’nın meşk derslerinde repertuvarım müthiş zenginleşmiştir.” Mûsikîmizin bu dev yorumcusuyla sizin için görüştük…

Son dönemde Netflix’de yayınlanan 5 filmlik bir seri olan Rurouni Kenshin filmlerini izlemenizi öneriyorum ama ana karakteri ve filmlerde anlatılan öyküyü anlamak için biraz Meiji hareketini anlamakta fayda var. 

Güvenlik/özgürlük çelişkisini bu şekilde çözmenin garantisi ise insanları güvenlikleri ile ilgili tehditle mütemadiyen yüz yüze bırakmak, olası ve muhtemel tehdit algısını sürekli harlamak ve onları yüksek gerilim hattında zayıf parmakları ile tutunmaya çalışan tedirgin güvercinler haline getirmektir. Tehdit ne kadar yakın ve büyük olursa yönetsel zafiyetler, yanlış karar ve uygulamalar, beceriksizlikler ve iş bilmezlikler, yolsuzluklar ve adaletsizlikler de o kadar gündeme gelmelerine tenezzül edilmeyen teferruatlar haline gelecektir.

Benlik inşasına yönelen insan yaşamda iradenin ve eşsizliğin değerini yüceltirken, kimlik ve grupla varoluşu tercih eden insan ise birlikteliği ve aidiyeti önemser. Benlik ile toplum arasındaki tüm gerilime rağmen gerçekte kültürün sunduğu dil ve anlam dünyasının dışına taşan bir seçim bulunmaz. Bir değerden başka bir değere, bir anlamdan başka bir anlama geçişin imkanı ancak verili bir dil ve gelenek dünyasında sözkonusudur. Bu durum yine de içine doğduğumuz muhitin kaderine ve ufuklarına umutsuzca sıkışıp kalmayı ifade etmez. Muhtemel farklılıkları ve bireysel varoluşları keşfetme ve seçme ihtimali daima te’dip ve terbiye edilmiş bir dil dünyası içinden konuşmayı gerektirir.

Biz nasıl cami deyince 16. yüzyılda Mimar Sinan’la kemale ermiş örnekleri anlıyor ve şimdi de onlara ne kadar öykünürsek o denli güzel işler yaptığımızı düşünüyorsak ve Orta Asya’daki örnekleri bize göre daha basit görüyorsak onlar da mütekamil örnekler olarak 14, 15. yüzyılda inşa edilmiş camileri örnek alınacak eserler olarak görüyorlar. Aslında biz de onlar da bu psikolojinin dışına çıkarak hayata bakabilsek birbirimizden farkımızın olmadığını, birimizin hadiselere 14. yüzyıl, diğerimizin de 16. yüzyıl perspektifiyle baktığımızı göreceğiz.

Sultan Abdülhamid’e muhalefet etti diye Akif’i kaldırıp atacak mıyız? Bu sert muhalefeti sebebiyle ona “Abdülhamid düşmanı”; bir dönem ilgi duydu diye “İttihat-Terakkici”; M. Abduh’a ilgisinden dolayı “Vehhabî”; C. Afganî’ye teveccühünden dolayı “reformist”; “doğrudan Kur’an’dan alıp ilhamı” ya da “Nebiye atfile binlerce herze uydurdun /Yıktın da din-i mübîni yeni bir din kurdun” dediği için “sünneti küçümseyen şair” mi demeliyiz? Bu sıfatlarla Akif’i tahfif etme çabaları, bu yakıştırmaları yapanların bakışlarındaki pencerenin darlığını görmemiz dışında kayda değer bir etki bırakamazdı ve bırakmadı.

Devletin kurum ve kuruluşlarında çalışan bireyler “value” dediğimiz yetki ve sorumlulukları kendi “valence”ları ile karıştırırlarsa yönetim anlayışı bir çıkmaza doğru gidebilir bunun sonucu olarak da bir meşruiyet krizi yaşanabilir. Bir devlet kurum ve kuruluşunda, ya da özel şirketlerde yaşanan meşruiyet krizi, o kurumun çalışanlarına güven olgusunu sorgulatacaktır. Bu durum çalışanlar arasında verimsizliğe, etkili ve üretken çalışmanın durmasına sebep olabilir.