EKONOMİ

Bu satırların yazarına göre Türkiye'de “devleti ele geçirme” ve “devleti kötü adamlara kaptırmama” kavgasının neden bir türlü bitip tükenmek bilmediği konusunda en belirleyici nedenlerden biri, devlet anlayışımızın çarpıklığıdır. Hemen bütün toplum kesimlerimizde egemen devlet anlayışı, kutsal, la-yüs’el, hesap vermez, aşırı yetkilerle donatılmış, kolları her yana uzanan, sınırsız devlet anlayışıdır.

Riba ile faiz aynı şey midir? Değilse, birini diğerinden ayıran şey nedir? Hangisi yasak hangisi değildir? Ne zaman riba yasağını çiğnemiş oluruz? Bütün bunların enflasyon ve paranın satın alma gücüyle ilişkisi nedir? Bu yazıda kısaca bu sorulara cevap aranmaktadır.

Unutulmamalıdır ki, en kötü ile kıyaslamaya girişildiğinde kötü olan bile kaçınılmaz şekilde size iyi görünecektir. İyi görünmesi, iyi olması dolayısıyla değil karşılaştırıldığı durumun çok kötü olması ile ilgilidir. Zaten Türkiye’de başımıza gelen en büyük felaket buradadır.

Hesabın görüleceği, doğrulanacağı yer burasıdır. İnsanların ezdirilip ezdirilmediği, muhtaç edilip edilmediği asgari ücrete, açlık ve yoksulluk sınırına, bölüşüme, imtiyazlara ve şüphesiz bütün bunların bir konuşmaya nasıl dâhil edildiğine bakılarak çok rahat görülebilir. Halep oradaysa arşın burada!

Türkiye, bir taraftan dünya ile bütünleşmesini sağlayabilecek insan gücünü, tarım potansiyelini, doğal kaynaklarını gereği gibi kullanamazken, diğer taraftan sınırlı sermayesinin büyük bir kısmını çimento üretimine yönlendirerek, sürdürülebilir kalkınmayı başaramaz!

Türkiye dünyada anti-kapitalist, anti serbest piyasacı duyguların en kabarık, serbest piyasa karşıtlığının ve devletçiliğin en fazla prim yaptığı ülkelerden biridir. Bu ülkenin sağcısı da solcusu da, İslamcısı da Kemalisti de, genci de yaşlısı da, kadını da erkeği de, zengini de fakiri de ağırlıklı olarak anti-piyasacıdır, devletçidir, merkeziyetçidir, anti-kapitalisttir.

Enflasyondan dar gelirli halk mı suçludur, yoksa doyurulamayan elitler mi? Ya da başka ifadeyle, konuyla ilgilenen her politikacı ya da neoliberal iktisatçının diline pelesenk olmuş "şayet emeklilere veya asgari ücrete zam yaparsak enflasyon kontrolden çıkar" sözü ne derece gerçek ifade eder?

Bu çerçevede resmi rakamlara göre %64,7 olarak hesaplanan, gerçeği yansıttığı kuşkulu enflasyon Türkiye'yi dünyada Arjantin ile birlikte rekor seviyede yüksek enflasyona sahip ülkelerden biri haline getirmektedir. Nedenlerine göre enflasyon aşırı talep, maliyet artışları ya da piyasada rekabet eksikliği ile irtibatlandırılabilir. Ancak iktisadın evrensel yasalarından biri enflasyonun her zaman ve her yerde para arzındaki ölçüsüz artışla ilişkili olduğunu söyler. Merkez Bankası istatistiklerinden de rahatlıkla izlenebileceği gibi, pandemi, deprem ve seçim gibi mazeretlerle para arzının son yıllarda aşırı şişirilmesinin bedeli bugün yüksek enflasyonla ödenmektedir. Enflasyon son tahlilde para basma tekeline sahip olan devletlerin karşılıksız para basarak fiyatları şişirmeleri, bu yolla doğrudan vergilerle yapamadıklarını enflasyon vergisiyle yaparak halklarını soymalarıdır.

“Asgari ücret” işçinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin insan onuruna uygun bir yaşam sürmelerini amaçlamak ve bunu yasal bir kararla belirlemek için tespit edilir. Bu süreçte üzerinde titizlenmemiz gereken husus da zaten “insan onuruna uygun bir yaşam sürme” amacının kendisidir.

"Rasyonel" akılcı, akla yatkın, mantıklı, gerçekçi demek. Uzunca bir süredir rasyonel zeminden uzaklaşmış olan, irrasyonel, politikaların mutlaka “rasyonel bir zemine” oturtulması gerekiyor, hem de hiç gecikmeksizin.