Beşar Esad'ın Suriye'de devrilmesiyle, ülkenin siyasi ve ekonomik yapısında büyük bir dönüşüm yaşandı. 61 yıllık Baas rejiminin sona ermesi, sadece siyasi bir değişim değil, aynı zamanda Esad'ın savaş ekonomisinin ve özellikle captagon ticaretindeki rolünün geleceğini sorgulamamıza yol açtı. Esad, sadece bir savaş suçlusu olarak değil, aynı zamanda Orta Doğu'nun en büyük uyuşturucu baronlarından biri olarak tarihe geçti. Yakın zamanda medyaya yansıyan bilgiler, Esad ve ailesinin nasıl bir servet biriktirdiğini ve bu serveti nasıl kullandığını gözler önüne serdi. Özellikle, Esad ve ailesinin Moskova'da, 2013'ten 2019'a kadar, offshore şirketler aracılığıyla yaklaşık 60 milyon dolar değerinde 19 daire satın aldığı ortaya çıktı. Bu yatırımlar, savaşın ortasında bile Esad'ın kişisel ve ailevi servetini genişletme stratejisinin bir parçasıydı.
Bu gayrimenkul yatırımları, Esad'ın savaş ekonomisinden elde ettiği muazzam servetin sadece bir yüzü. İç savaşın Suriye ekonomisini yerle bir ettiği yıllarda, Esad ve ailesi, savaş ekonomisini finanse etmek için captagon ticaretine yöneldi. Captagon, savaşın ekonomik etkilerini hafifletmek ve devam ettirmek için kullanılan ana kaynaklardan biri haline geldi. Bu ticaret, sadece Suriye'nin ekonomik durumunu değil, aynı zamanda siyasi geleceğini de derinden etkiledi. Esad'ın bu kirli ticaret ağı, savaşın süresini uzatırken, Suriye'nin uluslararası arenada izole olmasına ve ekonomik yaptırımların artmasına neden oldu. Suriye'nin geleceğinde, bu uyuşturucu ticaretinin mirası ve Esad'ın Moskova'daki yatırımları, yeni yönetimin karşısına çıkan zorluklardan sadece birkaçı.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad. Kendisi bir savaş suçlusu. Fakat aynı zamanda büyük bir uyuşturucu baronu. 13 yıldır devam eden iç savaş, Suriye ekonomisini yerle bir etti. Suriye, iç savaşın ilk yıllarında ağır yaptırımlara maruz kaldı. Takip eden yıllarda, Şam yönetimi ekonomi kaynaklarını birer birer kaybetti. Suriye, 1950'lerden itibaren özellikle Haseke ve Dayr ez-Zor bölgelerinde petrol rezervleri keşfetmiş ve bu bölgelerde petrol üretimine başlamıştı. 70’lerden sonra Suriye, kendine yetecek kadar petrol üretiyordu. 80’lerde petrol üretimi zirve yaptı. 2011’de başlayan iç savaş ise Suriye’deki iktisadi dengeleri büyük ölçüde değiştirdi. Savaş başlamadan önce, Suriye günde yaklaşık 400.000 varil petrol üretiyordu. Ancak savaşın ilerleyen yıllarında bu üretim hızla azaldı, çünkü petrol sahaları kontrol dışı hale geldi ve üretim tesislerine zarar verildi.
DAEŞ dönemi, Suriye’de tozu dumanı katmıştı. Duman kalktığında ise hiçbir şey eskisi gibi değildi artık. Önemli petrol bölgeleri el değiştirmiş ve Amerikan güdümünde hareket eden Kürt grupların eline geçmişti. Suriye, savaştan önce petrol ihraç eden bir ülkeydi. Fakat artık ülkenin doğusunda bulunan en büyük petrol sahalarını, ABD destekli Kürt gruplar yönetiyor. Bu onları petrol satan bir ülkeden, petrol alan bir ülke konumuna getirdi.
Yıllar içerisinde iyice kırılganlaşan Suriye ekonomisi, bölgedeki krizlerden herkesten çok etkilendi. Bir yandan ülke ekonomisi, diğer tarafından sürdürülmesi gereken uzun ve zorlu bir savaş vardı.
Tüm bu yaşananlar, Beşar Esad ve ailesinin aklına bir fikir getirdi: Kolay para!
Beşar Esad, yıllar içerisinde ailesi ile birlikte Orta Doğu'nun en büyük uyuşturucu baronlarından birisi haline geldi. Beşar Esad'ın savaş ekonomisini besleyen uyuşturucunun ismi: Captagon.
1960'lu yıllarda, ABD'de üretilen bu psikoaktif ilaç, narkolepsi ve merkezi sinir sisteminin tedavesinde kullanılıyordu. Özellikle, dikkat eksikliği, depresyon, yorgunluk, dikkat dağınıklığı ve narkolepsi gibi durumların tedavisinde kullanılıyordu. Bu dönemde, captagon, etkili bir psiko-stimülan olarak değerlendirilmişti çünkü amfetamin ve theofilin (özellikle bronşları açıcı özelliklere sahip) içeriyordu. Fakat ilerleyen yıllarda kötü amaçlarla kullanılmaya başlandı. 1986 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından kontrol edilen maddeler listesine girdi. Bu küçük haplar, şu anda Esad rejiminin savaş ekonomisinin bel kemiğini oluşturuyor.
Captagon ilacının içerisindeki fenitilin maddesi, tüketildikten sonra hızla kana karışır.
Merkezi sinir sistemi uyarılır, akciğerler genişler ve vücut ısısı gittikçe yükselir. Captagonkullanan birisinin korku duygusu, gittikçe azalmaya başlar. Bu yüzden Captagon, halk arasında cesaret hapı olarak da biliniyor. Suriye'deki aşırılıkçı örgütler bu hapları canlı bomba saldırılarında ve intihar eylemlerinde kullanıyor. Fakat şu an piyasadaki captagon haplarının içerisinde fenitilin'den daha zararlı maddeler de var. Üretmek için laboratuvar veya ekipmanaihtiyaç olmadığı için merdiven altı yerlerde üretiliyor.
Esad'ın Captagon krallığının başında, kardeşi Mahir Esad bulunuyor. Mahir Esad, Suriye ordusunu ve devletin imkanlarını kullanarak ticaretin başını çekiyor. Mahir Esad'ın, Suriye'nin doğusunda ve güneyinde yasadışı captagon üretimi yapan gruplarla bağlantılı olduğubiliniyor. Dünya Captagon arzının yaklaşık %80'i Suriye'de üretiliyor. Ve buradan, gemiler vasıtasıyla tüm dünyaya dağılıyor.
14 Aralık 20018 günü, Suriye bandıralı Noka isimli bir gemi, Yunan sahil güvenlikleri tarafından durduruldu. Gemi Lazkiye Limanı'ndan Libya'ya, Bingazi şehrine gidiyordu. Yapılan aramalarda değeri 113 milyon dolardan fazla uyuşturucu ele geçirildi. Bu sevkiyat, Suriye'nin uyuşturucu ağının yalnızca bir örneğiydi. İtalyan polisi 2022 yılının Temmuz ayında tarihin en büyük sevkiyatlarından birine şahit oldu. İtalyan polisi, 84 milyon captagonhapı ele geçirmişti. Bunların piyasa değeri yaklaşık 1 milyar dolardı.
Bu sevkiyat da hiç bir zaman Esad'ın kontrolünden çıkmayan Lazkiye limanından yola çıkmıştı. Hapların DAEŞ'e ait olduğu konuşuldu. Fakat örgütün o dönemde Lazkiye limanına sınırı yoktu. 2020 yılının Nisan ayında 44,7 milyon tane captagon hapı, Suudi Arabistan sınırından içeriye girdi. Haplar içecek paketlerinin içerisine gizlenmişti. Suudi Arabistan polisi uyuşturucunun nereden geldiğini araştırdığında, Suriye merkezli Kabour International Group ismini buldu. Bu firma Suriye'de bulunuyor dünyanın bir çok ülkesine doğal çaylar gönderiyor. Çok yakın zamanda, 31 Mart 2024 günü, yine Suudi Arabistan Sarı karpuzun içine saklanmış bir milyon captagon hapları ele geçirdi.
Haplar Türkiye’yi de tehdit ediyor
19 Kasım 2015 günü Suriye'de imal edilerek, Türkiye üzerinden deniz yoluyla körfez ülkelerine sevk edilmeyi bekleyen yaklaşık bin 300 adet kamyon yağ filtresi içine zulalanmış 7 milyon 326 bin adet Captagon uyuşturucu hap ele geçirildi. 31 Ağustos 2022 günü İstanbul Ambarlı limanına gelen ve transit olarak yurt dışına gidecek olan konteyner riskli olarak değerlendirildi. Haplar yine eşyaların içerisine gizlenmişti. Hapların toplam ağırlıkları 2 ton 91 kiloydu. 12 milyon 336 bin 900 adet Captagon ele geçirildi. Bu miktar Türkiye’de bugüne kadar ele geçirilen en yüksek Captagon yakalaması olarak kayıtlara geçti. Geçtiğimiz Kasım ayında Gümrük sahalarında gerçekleştirilen üç ayrı operasyonda 43 milyon Türk Lirası değerinde 81 bin adet Captagon hapı ele geçirildi.
Beşar Esad ve ailesinin başında bulunduğu captagon krallığı, Lazkiye limanından dünyaya açılıyor. Bu liman Suriye'nin kirli işlerinin yapıldığı en önemli limanı. Yıllardır İran ile yapılan silah alış verişleri, ve bunun gibi başka işler bu limandan dönüyor. Alman Der Spiegel dergisinin raporunda, Esad rejiminin 2021 yılında sattığı uyuşturucu sevkiyatının toplam değerinin yaklaşık 5,7 milyar ABD doları olduğu tahmin ediliyor.
Esad rejiminin savaş ekonomisinin kaynağı olan bu işin başında, tüm aile var.
Avrupa birliği 2023 yılında Suriye’nin uyuşturucu ticaretindeki rolü nedeniyle Beşar Esad'ın kuzenlerine yaptırım uygulama kararı aldı. Vesim Bedia Esad, Samir Kemal Esad ve MudarRıfat Esad’ın da aralarında bulunduğu 25 kişiye yaptırım uygulama kararı aldı.
ABD senatosu da benzer bir şekilde Esad ailesinin Captagon ticaretini engellemek için, “CAPTAGON Kanunu” isminde bir yasa çıkarttı. İngiltere'nin Birleşmiş Milletlerden Sorumlu Devlet Bakanı Tarık Ahmed, Esad rejimi captagon ticaretinden elde ettiği geliri Suriye halkına yönelik terör kampanyasını sürdürmek için kullanıyor dedi. 29 Mart 2023 günü, İngiltere ve ABD, Captagon ticaretine karışanlara koordineli yaptırımlar uyguladığını açıkladı. İlgili kişilerin varlıkları donduruldu ve Birleşik Krallık'a girişleri yasaklandı. Yaptırım uygulanan kişiler, ağırlıklı olarak Beşar Esad'ın akrabalarından veya yakın müttefiklerinden oluşuyordu.
Beşar Esad'ın düşüşü, onun kurduğu uyuşturucu krallığının da sonunu getirebilir. Esad rejimi, captagon üretimi ve ticareti ile savaş ekonomisini ayakta tuttu, ancak artık bu kaynakların kontrolü belirsiz. Suriye'nin geleceği, bu kirli ticaretin nasıl ele alınacağına bağlı olacak. Uluslararası toplum, Esad'ın akrabalarına ve müttefiklerine yaptırımlar uygulayarak bu uyuşturucu ağını zayıflatmaya çalıştı. Ancak, captagon ticaretinin devam edip etmeyeceği, Suriye'deki yeni yönetimin bu konuda ne kadar kararlı olacağına ve uluslararası işbirliğine bağlı. Suriye, bu yeni dönemde ekonomik ve siyasi istikrarı yeniden inşa etmeye çalışırken, captagon ticaretinin mirasıyla da mücadele etmek zorunda. Bu, sadece Suriye'nin değil, tüm bölgenin geleceği için önemli bir test olacak.
Yeni yorum ekle