DIŞ POLİTİKA

Elbette Türkiye birçok Ortadoğu ülkesi gibi âciz ve kolu bağlı veya sadece tek tarafa meyletmek zorunda olan bir ülke değildir. Nitekim bugün Rusya ile Karabağ’da ve Suriye’de işbirliği yapabildiğine göre alternatif üretebilme gücüne sahip bir ülkedir. Ancak, ABD ile ilişkilerin, Trump zamanı kadar kolay ve kişisel olmayacağını hesaba katmalı, hamaset ve sert demeçlerden kaçınarak diplomatik bir üslup kullanmalıdır. Hele hele ekonomideki yeni kararların getireceği rahatlığı, ABD ile yaşanacak bir krize feda etmemek gerekiyor. Bol müzakere sık sık iyi niyet ifadeleri daha çok tercih edilmelidir.  

Uluslararası işbirliği yukardaki nedenle hamasi talepler ve değerler romantizmine açık kapı vermez. Mesela İslamcıların İslam Dünyası İşbirliğini, Türkçülerin Türk Dünyası İşbirliğini, Batıcıların Avrupa Birliği ile işbirliğini istemelerinin tek başına önemi de, geçerliği de yoktur. Bu örnekler yaşayıp gördüğümüz, tecrübe ettiğimiz olgunun en  canlı örnekleridir. Yani uluslararası ilişkiler platonik idealizmlerin ağırlığını taşıyamaz. 

Uluslararası sistemi analiz ederken kendimize bir merkez belirleriz. Bu kimi zaman bir bölge, örgüt, din, dil, ırk veya bir değer olmakla birlikte genel olarak bir devletin merkeze yerleştirilmesi daha fazla tercih edilir.  Bu merkez gücün etrafına da aynı veya farklı yörüngelerde olmak üzere illiyet bağına göre ülkeler tanzim edilir. Bu sistem, fizikteki “merkezcil kuvvet” sisteminin çalışma şekliyle birebir örtüşen şekilde çalışır.

Ancak yapılan anlaşma gerçekten bazı kesimler tarafından abartıldığı kadar tarihi miydi yoksa Trump’ın seçimlerden önce kendisi için gereken bazı dış politika başarıları için kullanılmış bir gösteri miydi? Kosova – Sırbistan görüşmeleri çıkmaza girdikten sonra ABD Kosova Sırbistan görüşmeleri özel temsilcisi Richard Grenell’in girişimleriyle Kosova’da hükümet düşürüldü, hükümet kurduruldu vs. Yapılan yorumlarda bu anlaşmanın Trump’ın seçimleri için önemi anlatılırken aslında bu anlaşmanın ABD seçimleri için neden önemli olduğu konusu mantıklı bir şekilde anlaşılmıyordu.

Balkanlar ve Sudan’da ABD-İsrail’in diplomatik müdahaleleri ne olursa olsun bu ülkelere duygusal bir kırgınlıkla yaklaşılmaması gerekir. Türkiye’nin bu ülkeleri kaybetme lüksü yok. Ege’nin güvenliğinin Adriyatik’ten, Akdeniz’in güvenliğinin ise Kızıldeniz’den geçtiği unutulmamalıdır.

Bir İslam Dünyasından söz edilebilir mi? İslam Dünyası arasında işbirliği için bir ortak zemin oluşturulabilir mi? Bu zeminin dinamikleri neler olmalı ? Prof. Dr. Cengiz Anık bu sorulara cevaplar arıyor.

Geçtiğimiz yüzyıldan bu yana Suriye'de neler yaşandı? Farklı etnik gruplar üzerinde sömürgeci ülkelerin oyunları. Suriye Devletinin kuruluşu. Baas yönetiminin ayrılıkçı politikalarının yol açtığı huzursuzluklar. Reformlar. Darbeler. Esed ailesi yönetiminde Suriye. 2011 Arap Baharının etkileri. Adana mutabakatı. Adnan Tekşen ve Celal Kazdağlı'nın katılımıyla tarihsel bir arkaplan.

Son otuz yılda Suriye ile yaşadıklarımız neler? Sıcak diyalog ilişkilerinden bugünlere nasıl gelindi? Öcalan ile Şam yönetimi arasındaki ilişki neydi? 2011 yılında neler oldu da her şey değişti? Arap Baharı, Esad’ı neden korkuttu? Şam yönetimi sözlerinde durdu mu? Adnan Tekşen ile Celal Kazdağlı anlatıyor.