DÜŞÜNCE

Son günlerde bestesi Mustafa Erses, güftesi Nâdide Buluç’a ait “felek beni kul eyledi, yaktı yıktı kül eyledi” şarkısı dilime pelesenk oldu. Farklı yorumculardan onlarca defa dinlediğim şarkıyla birbirinden farklı ruh haline girip çıktım. Bir defasında ucundan yakaladığım bir duygu beni böylesi bir yazıya sürükledi.

Yazarımız Fatih Okumuş 2073 yılında, Maraş'ın ellinci kuruluş yıl dönümü törenlerinde irad edilecek nutku yazdı.

Yaşadığımız büyük deprem felaketiyle ilgili deneyim ve gözlemlerime dayanan görüşlerimi, bir sosyolog ve amatör bir dağcı olarak metne yansıyan mesleki bakış açımı ve önerilerimi sizlerle paylaşmak istiyorum.

Elimizle yaptığımız o araç olan devlet, zamanla bazı insanların gözünde canlanıyor, bir ejderhaya, bir tanrıya dönüşüyor. O araçtan artık bir “şey” gibi değil, irade sahibi, saygıdeğer, hürmet gösterilmesi gereken yüce bir varlık gibi bahsetmeye başlıyorlar. Kendileri de o put karşısında nesneleşiyorlar...

Meseleyi yaşadıktan sonra meseleye ilişkin genel doğruları kollektif olarak tekrar etmek anlamlı bir öğrenmeden ziyade sorumluluk savmak, yaşadığımız acı gerçeklikle yüzleşmemektir. Depremin değil binaların öldürdüğünü söylemek, alana ilişkin makul ve meşru bilgileri sıralamak ancak yerleşik düzeni ve ilişki ağını yapısal bir şekilde gözden geçirmekle, sistemik dönüşümlere zorlamakla mümkün.

Türkiye'nin son yüzyıllık tecrübe ve sancılarının sonunda din ve inanç konusunda hulasaten sahip olmayı başaramadığı hayatî standartlar ve güvenceler neler olabilir?

Avrupa’da din özgürlüğü bizim Türkiye’den baktığımızda görebileceğimizden daha çetrefilli bir konudur. Esas olarak özgürlük konsepti “Tanrı’dan özgürlük (freedom from God)” şeklinde gelişmiştir. Özgürlük hareketleri Kilise’ye kafa tutan ve kamusal alanları Kilise’nin kontrolünden adım adım kurtaran bir özellik taşır. Bu durumda din özgürlüğü demek, “Tanrı’ya özgürlük (freedom for God)” demek olur ki, tamamen ırmağın akış yönüne ters bir istikameti işaret eder. Sözün özü, gerçek anlamda din ve inanç özgürlüğünün batı düşüncesinde hakiki bir karşılığı yoktur.

Dilimizin yabancı kelimelerin istilası altında olduğu iddiası ise yersiz ve anlamsız bir korkudan ibarettir. Korkunun kaynağı yabancı kelimelerde değil, yeni kelimelerin ortaya çıkmasına vesile olacak sanat, edebiyat, psikoloji, fen alanlarındaki üretimsizlikte aranmalıdır.

Son yaşananlar ışığında bakıldığında yani Sinan Ateş cinayetiyle bir nevi ortaya dökülen, dökülmekle kalmayıp konuşulan, eleştirilen bu süreçle şu soru akla gelebilir. MHP tasfiye mi edilmek istenmektedir ya da şu an ki ideolojik kavrayışıyla Türk Milliyetçiliği mi tasfiye edilmek istenmektedir. Şahsi kanaatimiz odur ki her iki seçenek de değildir. Bu kanaati teyit etmek için bazı gelişmeleri görmemiz gerekir.

Prof. Dr. Cengiz Anık, "Modernitenin Meşruiyeti ve Emek" isimli çalışmasında insanlığın içinde bulunduğu durumu kavramların-dilin bir sonucu olduğunu bildiği için ayrıntılı biçimde insanlığın düşünüş serüvenini ve bu serüvenden hasıl olan kavramları ve bu kavramların fiili durumu nasıl tesis ve tahkim ettiğini ayrıntılı biçimde ele almış. Metin aslında felsefi ve sosyolojik açıdan kavramlara panoramik bir bakış içeriyor.