DÜŞÜNCE

Doğduğun Ev Kaderindir dizisi yayımlandığı ilk günden ilgimi çekti. Kuşkusuz sanat eserlerinde bu izleyicinin ilgisini çekebilme hali eser ve izleyici arasında özel bir bağı yansıtır gibi görünürse de bu görüntü yanıltıcı da olabilir. Zira bir bakarsınız ki o özel bağ sadece tek bir izleyici ile kurulmamış, meğer o izleyici gibi o diziyi izleyen başkaları da varmış. Yani eser çok sayıda ayrı kişiyle özel bir bağ kurabilme başarısını yakalamış. Bunu rating rakamlarında gözlemliyoruz. Diğer izleyicileri bilemem ama beni ekrana bağlayan dizide yakaladığım sosyolojik ögeler oldu.

Kültür ile zenginlik arasındaki ilişki konusunda yapılan çalışmalarda karşımıza iki önemli husus çıkar; biri kültürün kaynakları,  ikincisi ise benzer kültürlerde yaşadıkları halde sonucun farklılıklar göstermesi.  Ekonomistler burada tarihin oynadığı role bakmayı önerirler. Bazı araştırmacılar bunun yüzlerce yıllık değişimlerin bir sonucu olduğunu ileri sürer.

Türk dünyası için şimdi bağımsız ve büyük düşünme zamanıdır. Alfabe birliği bizi dil birliğine götürmese de ortaklıklarımızı artıracak, birbirimizi anlamamıza yardımcı olacaktır. Türkmenistan ve Özbekistan 1993 yılında kabul ettikleri Latin alfabelerinde 1995’te iyileştirme yaptılar. Her iki ülke de tam anlamıyla Latin alfabesine geçmiş değildir. Alfabelerini güncellemek, çerçeve alfabeye dâhil olmak için hâlâ zaman ve fırsat vardır. Özbekistan şu günlerde alfabesini yeniden tartışmaya açmıştır. Duyduğumuza göre, bir alfabe değişikliği yaparak Latin alfabesine tam geçişi gerçekleştireceklerdir.

İnsanın, binyıllardır gelişme adına, doğaya rağmen yaptığı her şey, kendisi ve evrenin varlığı için büyük bir tehdit oluşturması yanı sıra giderek zulme dönüşmekte ve kaçınılmaz sonu hazırlamaktadır. Dünya'nın geleceği, doğanın, insanın bitmek tükenmez "gelişme" arzusuna direnebildiği ölçüde "daha iyi" olabilir. Aksi halde, insan eliyle, doğa aleyhine üretilen/inşa edilen her ürün, kaçınılmaz sona doğru kararlılıkla atılmış yeni bir adımdır. Doğadaki geri dönülemez her tahribat, cehenneme alınan ebedi bir bilettir. Kadim değerler ve doğayla barışmayan insanlık için asla mutlu bir gelecek olmayacak.

Erken modern aydın terakki için bütün değerleri araçsallaştıracak ve müktesebatından feragat edecek kadar uygarlık karşısında göz kamaşması ve zihin tutulmasına maruz kalmıştı. Şaşkınlığın had safhasında ise medeniyetin gömlek değiştirmek kadar kolay olacağı kanaati tebellür ediyordu. Geç modernlik dönemine kadar aydın sosyo-politik dönüşümün politik araçlarını devşirmeyi, kültürel alanda da sanat, medya ve yeni seçkin statüleri ile hegemonik araçları geniş zemine yaymayı hedefledi.

Birkaç gün önce bir özel görüşmede CHP başkanı Sayın Kemal Kılıçdaroğlu'nu dinlemek ve ona soru tevcih etmek imkanım oldu. Kendisine şu soruyu yönelttim: Sayın başkan, uzun süredir muhalefet "güçlendirilmiş parlamenter sistem" adı altında bir siyasal sistem değişikliğinden bahsediyor. Buna ilişkin kamuoyunda tartışmaya açacağınız bir anayasa teklifiniz var mıdır? Eğer yok ise neden yoktur? Yarın iktidar size bir parlamenter sistem anayasa teklifiyle gelirse (ki başkanlık sisteminden onların da pek memnun olmadığı anlaşılıyor) onların anayasa teklifinin karşısına ne ile çıkacak, itiraz ederseniz neden edeceksiniz?

Çoğumuza göre Batı, demokrasiyi, laikliği, insan haklarına saygıyı, hukukun üstünlüğünü önceleyen bir medeniyetin hamisidir. Özellikle Türkiye, yüzyıldan fazladır onun ışığını takip etmenin peşindedir. Son on yıllarda ise yoğun olarak tüm Orta doğuya, Arap Baharı aracılığı ile Batı Medeniyeti, yani, onun demokrasisi, insan hakları ve hukuku ihraç edilmek istenmektedir.

​
Yeni ABD Başkanı Biden’ın kendisinin bir Katolik olarak yukarda bahsettiğimiz Fratelli Tutti’den alıntılar yapan teopolitik görüşlerinin ve mevcut Katolik-Yahudi ağırlıklı kabinesinin, elbette ABD’nin iç ve dış siyasetine yansımaları olacaktır. Yeni Amerikan teopolitikasının, Biden ile birlikte, Katolik Fratelli Tutti’deki ‘bütün insanlığın kardeşliği’ söylemini uluslararası ve bölgesel stratejilere nasıl taşıyacağını göreceğiz ancak şimdiden şunu söyleyebiliriz: Biden ‘Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak görmeye devam ettiği sürece Biden’ın Fratelli Tutti’si, ister Protestan isterse Katolik olsun tipik iki yüzlü bir Hristiyan teopolitik söylem örneği olarak tarihe geçecektir.

​

Nur Vergin hocamızın vefatının beni üzerinde düşünmeye yönelttiği ikinci konu Sosyolojinin Ne’liği ile ilgilidir. Nur hocamızın ardından onun bir Siyaset Sosyoloğu olduğu söylendi. Bu noktada itirazımı yapacak ve Nur hocamızın siyaset sosyoloğu değil makro seviyede toplumsal yapımıza ve bu yapının değişimine yönelik kavramlaştırma ve çözümlemeler yapan bir sosyolog olduğunu ileri süreceğim. Onun çalışmalarını, daha da isabetlisi zihninin içindeki kavramsal bütünlüğü siyaset kurumunun dar sınırları içine yerleştirmeye çalışmak ne onun sosyolojideki sözünün ne de sosyolojinin ne olduğunun bilindiğini gösterir. Nur hoca kurum olan siyaset ile değil fakat polity olan siyaset ya da devlet ile ilgilendi.

Dijital tahakkümün ve tıp diktatörlüğünün hakim olduğu bu günlerde %2 oranında ölüm oranı (kronik hastalarda etkisi daha yüksek) olan bir salgın neticesinde herkesi evine kapatmayı, esnafı zor duruma sokmayı, çocukları ve gençlere online ders denilen ucube bir ders işleme tarzına mahkum ederek onları ekrana mahkum etmeyi ve dijital-online köleleştirmeyi çok anlamlı bulmuyorum. Enformasyonun baskısı altında kaldığımız bu süreçte ciddi toplumsal krizleri ve genç nesilleri kaybetme süreciyle karşı karşıya kalacağız gibi görünüyor.