DÜŞÜNCE

Sessizce haykırdım, Mustafa duymadı, hatta ben bile. Geçenlerde bir sel vurdu gözlerime, birini alıp götürdü diğerini korumak istedim sanki. Can dostum omuzlarıma dokunup teselli etti, umurumda olmadı hiç. Mustafa da bir tanesini kaybetti, gönül gözü yeter diye şükredip sabretti. Biz de. “Ben ölecek miyim Ali?” diye mırıldandı kulaklarıma. Kulağım sağır oldu. Her cümle, her haykırış, her bakış uzuvlarımızı birer birer yerinden söküp alıyordu. Birbirimizi bitiriyorduk yaşama inat. O mu hayata hayat mı ona düşman oldu hiç anlamadım. O da anlamamış olmalı ki, bu muamma hala için için kemiriyor.

Toplumu nükseden ve metastaz yapan bir kanser gibi yeniden saran ittihatçılık, bir mağlubiyet ideolojisidir. Faşizmin Türkiye şubesidir. Toplumu kurtarma vaadiyle dibe çekmektedir.

Türk müziği Bizans’tan gelmedir diyenler var. Yanlış. Türk müziği Bizans’tan gelme değil, Bizans müziği ile akrabadır/ benzer diyebiliriz ama Bizans’tan gelme değildir. Bazı tarihçiler şöyle yazıyorlar, kiliseye gittim, kilise müziği dinledim, bizimkiyle aynı müzik. Demek ki Kilise müziği, Bizans müziği, Türk müziği aynı müziktir diye yazıyorlar. Günümüzün İstanbul Kilise müziği ile benzerliklerin olması, Türk müziğinin Bizans’tan geldiğini göstermez. Bu konu makam analizi, ses analizi, sistem analizi bilmeyi gerektirmektedir. Analiz yaparak her iki müziği inceleyenler, bu müziklerin aynı müzik olduklarını söylemiyorlar. Ben de onlara katılıyorum, ama benzer veya akraba olduklarını da inkâr etmiyorum.

Kabul edelim ki, son yıllarda temel hakların korunmasıyla ilgili sorun sadece siyasî ve idarî kadroların ortak yarar ve adalet amacından sapmalarından değil, yargının meslek mensuplarının da artık iyice göze batan ehliyet ve liyakat noksanından da kaynaklanmaktadır.

İnsanları yönlendirmede, biçimlendirmede ve beyinleri yıkamada genel anlamda eğitim sistemi, özel anlamda da öğretmen çok etkili araçlardı. Yeni bir toplum ve yeni bir kültür evreni yaratmayı arzulayan modern devlet istediği tarzdaki vatandaşı fordist bir düzenekte fabrikasyon olarak üretmek durumundaydı. Bunun için zorunlu okul sistemi biçilmiş kaftandı. Ulusa bir gelenek icat edilmeli, tarih kurgusu oluşturulmalıydı. Semboller, ritüeller, kurallar geliştirilerek, sivil bayramlar yaratılarak Jean-Jacques Rousseau'nun sivil din dediği seküler bir dinin simgesel boyutu da inşa edilmeliydi.

Ortak din, kültür ve diliyle tek bir millete dönüşen kitle, ötekisiz bir dünya oluşturuyor. Bu aslında kendinden yoksun kalmaktan daha beterdir. Bütün ötekilerin ötekiliklerinin ellerinden alınıp kitleye dâhil edilmesi, insanlığın yok edilmesine eş değer bir yok oluştur. Böylesi bir teklilik içinde ne rekabet ne mücadele ne çıkar çatışmalarından bahsedebiliriz. Düşmanlıkların dahi yok olmasıdır bu.

Bu bağlamda “mevcut, var olan, gerçek” üzerinden kendisini üreten bilim; çağın insanı için mutlak hakikat noktasında ele alındığında kendisiyle çelişip çatışan bir araca dönüşür. Bu durumu modern insanın “tanrı öldü deyip sonra beşeri aklı tanrılaştırmasında” açık biçimde görürüz. Mutlaklaştırılan şeyin tanrılaşıp putlaşması yani bilimin putlaştırılması, bilimin ontolojisi ile kendi iddiası ile çelişir. Bu da insanın bilim vasıtası ile mutlak hakikatle çatışmasını doğurur.

Şu an derme çatma kulübemiz çatır çatır çöküyor.  Bütün iddialarımız un ufak oluyor. Çocuklarımıza berbat bir miras bırakıyoruz. Maddi çöküş aslında manevi çöküşün son safhasındaki bir tezahürü. Ama her şeye rağmen umudumuzu yeşertmemiz lazım.

Düşünür, sömürgeden kurtulmuş olsa bile, Hindistan’da sınıf farklılıklarının, kast sisteminin, toplumsal cinsiyet ayrımcılığının devam etmekte olduğunu açıklamıştır. Spivak “Madunlar konuşabilir mi?” sorusu üzerinden “Sessizlerin sesi” olması gereken entelektüellerin, çoğu kez sömüren güçlü tarafın sesi olmaya devam ettiğini üzülerek belirlemiştir. Ancak çemberin dışına çıkabilen cesaretli entelektüeller az da olsa vardır ve çok değerlidir.

Hevâ, sadece insanın, Rabbine karşı isyanına sebep olmaz; aynı zamanda, insanın diğer insanlara zulmetmesine de yol açar. Böylece insan kin, nefret, öfke, çıkarcılık, tarafgirlik gibi hevâ türlerinin etkisi altında başkalarının haklarına tecavüz eder.