DÜŞÜNCE

Kontrolden çıkan bir gücü kim nasıl tutacak, denetleyecek? Gücü kontrol etmek üzere ihdas edilen veya öyle olduğu belirtilen mekanizmalar gücü denetleyemeyecek duruma düştüklerinde hatta tam da bu mekanizmaları ihdas eden güçlerin kendileri bu mekanizmaların usul ve esaslarına göre hareket etmediklerinde ne olacak? Bir gücün korumasına ihtiyaç duymayan mekanizmalar var mı gerçekten veyahut bu mekanizmaların gücünün varlığından bahsedebilir miyiz? Şüphesiz “egemen istisnaya karar verendir” tam da bu yüzden. O halde “istisnaya karar veren” egemenin yapıp ettiklerinden bizi emin kılacak şey nedir? Onun insafına sığınmak, kendi normuna göre işlemesini talep etme çaresizliği dışında yapılacak olan şey nedir?

Kant’ın felsefesinde insan araç değildir. İnsan onuru ancak cumhuriyetçilik ilkesi üzerinde yükselir; hukuku ve cumhuriyeti istemeyen, barışı da istemez; kalıcı barışı isteyen cumhuriyet rejimine geçmelidir. Kant’a göre ‘saf’ demokratik idare ise, yürütme gücünün halk yığınına ait olduğu, en tehlikeli ve zorbalığa açık yönetim biçimidir. Kant’a göre saf bir demokrasi, sınırlanmadığı takdirde ‘çoğunluğun istibdadına’ yol açar; öyleyse gerçek demokrasi, azınlığın ve muhalefetin haklarını ihlâl eden despot yönetimin zıddıdır. Cumhuriyetçi yönetim, anayasal demokrasidir; haklara saygılı, kanunlarla sınırlanan, katılımcı siyasi yönetimin adıdır.

Çocuklarla kurulan asimetrik bir diyalog, onları yetişkinliklerinde de kendilerine ana baba gibi bir otoritenin yol göstermesine muhtaç prematüre benliklerle hayat sürmeleri yönünde kötürümleştirici ya da sakatlayıcı bir hasar verebilir.

Tenkidin kalitesinin artması da yine nitelikli karşı tenkide bağlı. Eleştirilerimde haksızlık, tutarsızlık, mantık hataları yaptığımı düşünenler hatalarımı ortaya koyarlarsa onlara minnettar olurum. Ama sen bizim fanatiği olduğumuz üstada nasıl laf edersin türünden mızmızlanmalar tenkit falan değil.

Bireysel başvuru, Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamında kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla kişilerin başvurabileceği bir hak arama yoludur.

Bugün ben yazmayacağım, onun yerine iki isimden çeviri yapacağım. Birincisi, Avrupalı aykırı filozof Slavoj Zizek’in 2 Kasım 2023’te YouTube’da yayınlanan söyleşisinde “benim ahlak kahramanım” dediği Marek Edelman.

Hemen hemen tüm dünyada meydanlar, kentler, anıtlar kısaca üretilen mekânlar bedeni düşünmek zorundaydı. Beden ile medeniyet birbirine sarılmalıydı. Kent, medeniyet ve beden buluşmasına en iyi örnek, Antik Yunan’dı. Zira sıcaklığın ve sıcak bedenlerin kuşattığı Antik Yunan’da su yolları ile bir nevi insan vücudunun damarları gibi dolaşım tasarlanmıştı. İnsan bedeni Antik Yunan için ilham kaynağı idi. Kan vasıtasıyla besinlerin damarlara ulaşımı gibiydi kent, medeniyet ve bedenin iletişimi… Bu sayede kentler arasında görünür birliktelik sağlanmış oluyordu. İnsanlar sürekli fiziksel temas halindeydi, bu da kent görünümünde şimdilerin tabiri ile mutluluk endeksini yükseltiyordu. Bu güçlü demokratik zeminde ironiyi keşfetmiş olan bir halk, dünya sahnesine tiyatroyu da çıkarmıştı.

Gördüğünüz görüntüler normal bir insanı şaşkına çevirecek derecede sıradışıdır. Bunlar kesinlikle normal değildir. Bu tamamen paranoyak bir toplumun sanki sıradanmış gibi gündelik hayata yansımasıdır.

Nasıl oluyor da 9 milyonluk Londra'da 300.000 kişi bir protesto yapabiliyor ama Müslüman Türklerin 6 milyonluk başkentinde 3000 kişi bile bir araya gelemiyor?...

İnsanlık ilk kez dijital medya vasıtasıyla naklen bir soykırıma şahit oluyor. Peki, bu sırada dünyada sivillerin yaşamı tehdit altındayken harekete geçeceği düşünülen BM, AB, Lahey Adalet Divanı, UNICEF gibi örgütler bu “naklen soykırım” karşısında ne yaptı? Hiçbir şey. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres birkaç twit attı sade vatandaş gibi. ABD ve AB ülkeleri soykırıma açıktan destek oldu. Ve “naklen soykırım” başta ABD ve AB üyesi ülkelerin açık desteğiyle tüm vahşetiyle sürüyor.