DÜŞÜNCE

Üzerimde bıraktığı etki bağlamında bu yıl izlediğim en çarpıcı film olan Holy Spider kaderci, taklitçi ve dogmatik bir mü’min tipini işliyor. Önemli bir meseleyi ele alan filmi biraz yakından incelemekte fayda var.

"Rasyonel" akılcı, akla yatkın, mantıklı, gerçekçi demek. Uzunca bir süredir rasyonel zeminden uzaklaşmış olan, irrasyonel, politikaların mutlaka “rasyonel bir zemine” oturtulması gerekiyor, hem de hiç gecikmeksizin.

Türkiye’de, teorik olarak tersine dönüş sürecinin uhrevî dinî kutsalın sekülerleşmesi olarak değil ulvîleştirilmiş dünyevî siyasî kutsalın sekülerleşmesi olarak formüle edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Bir adım daha atarak kültürün sekülerleşmesi başlığı altında anılan iki temel sürecin (desacralization & rationalization) dinde değil siyasette gerçekleşmesi çok daha temel bir önem arz ettiği söylenebilir.

Bu derlemeyi yapmaktaki maksadım durumun siyaset dışı bir münzeviye dahi bu denli aşikar olmasına rağmen, bu işlerle profesyonel olarak iştigal eden özellikle de muhalif kesim aktörleri tarafından nasıl olup da görülemediğini sorgula(t)maktır...

Seçimin hemen ardından çalakalem yazdığım bir değerlendirme whatsapp gruplarında dolaştı ve epeyce de tartışıldı. Bu yazıda o değerlendirmemi genişleterek meramımı biraz daha derli toplu şekilde anlatmayı deneyeceğim.

Toplumsal yapı içinde önyargıların ve kalıpyargıların ayrımcılığa dönüşmesini engelleyen “önleyici denge mekanizmaları” olmalıdır. Bunlar; kanunlar ve toplumun haksızlığa karşı direnişidir. Bir toplumda hukuk üstün olursa ve hukuk adamları gerçekten kanunları uygularsa, insanlar kanun önünde eşit olacaklarından, birbirine karşı haksız tutumla önyargılı davranamazlar, aralarında ayrımcılık yapamazlar, ötekileştirilen insanları yok yere ‘nefretin objesi’ hâline getiremezler.

Demokrasinin, onu asıl değerli kılan hareket noktası, kişinin -başkalarının değil de- kendisinin koyduğu yasaya uyması anlamındaki Kantçı özerkliğin kolektif bir ifadesi olma iddiasıdır.

Bu yazıda esas olarak bilim ve ideolojinin niteliği ve bunların birbirinden farklılıkları ele alınacaktır.

Çoğumuzun şahit olduğu soğuk savaş, iki kutuplu dünya, çok kutuplu dünya, kutupsuz dünya argümanları bile sistemin ikide bir değiştiğini hatırlatacak sizlere. Hâlbuki sistem hiç değişmeden devam ediyor sadece bir yılan gibi kabuk değiştiriyor. Bugün Rusya ve Çin’in başkaldırısı veya Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması da sisteme olan bir başkaldırı olarak telakki edilmesin. Sistem içindeki ülkelerin başat olma arzuları, sistemin bekası gereği her daim hoş karşılandı ve hatta teşvik edildi.

Mülakatı “güvenlik soruşturması” olumsuz çıkanları elemek için örtük bir araç olarak kullanmaya, on binlerce insanı bu gösterinin figüranına dönüştürmeye ne gerek var? İstihdam edilemeyecek durumda olmanın hukuki gerekçesi varsa bunu zaten kullanmaya engel bir durum yok. Düşünebiliyor musunuz, paravanlaştırılmış bir mülakat uygulamasıyla karşı karşıyayız. Ülke çapında yüzlerce komisyonun, binlerce adayın ve ailelerinin muhatap kılındığı bu uygulamanın normalliğinden, makullüğünden bahsedilebilinir mi?