DÜŞÜNCE

Katı modernite veya ağır kapitalizm olarak adlandırılan sanayileşme döneminde sermaye ile işgücü arasında karşılıklı bir bağımlılık ilişkisi söz konusuydu. İşçiler geçimlerini sağlamak için işe ihtiyaç duyuyordu, sermayenin de gelişmek için insan gücüne ihtiyacı vardı. Bu ikisinin buluşma yeri fabrikaydı. Zgymunt Bauman'ın deyişiyle sermaye ile işgücü iyi günde kötü günde, hastalıkta ve sağlıkta ölüm onları ayırıncaya kadar birleşmişti. Bu karşılıklı bağımlılık ilişkisi güçlü sendikaların ortaya çıkmasıyla işçi haklarının gelişmesini de beraberinde getirmişti.

Mustafa Erdoğan Hoca Ankara’ya gelmiş. 27 Aralık Salı günü, Özgürlük Araştırmaları Derneği'nde “Hukuk Nedir?” başlıklı bir konuşma yaptı. Ben de orada kendisini dinleme fırsatını buldum. Onu dinlerken aklıma üşüşen birkaç fikri kısa başlıklar yahut “değiniler” altında yazıya dökmek istiyorum.

Aslında biz iyi insanlarız ama çevremiz kötü. Aslında biz çalışkan insanlarız ama çalışmamız engelleniyor. Aslında biz geçimli insanlarız ama aramıza nifak sokuluyor. Aslında biz konuşarak anlaşmaktan yanayız ama hep tahrik ediliyoruz. Aslında biz haram yemez kul hakkına riayet ederiz ama mecbur bırakılıyoruz. Ah şu bizden olmayanlar olmasa!

Elimizdeki bir çalışmada, üzerine eğildiğimiz metin veya sanatçı konuşur; biz onların sesini duyarız. Yaptığımız araştırmalardan elde ettiğimiz veriler, aynı konuda çalışmış diğer bazıları!.. Onları da aynı şekilde. Bunların her biri tek tek bilgiler, anlamlar, özetlemeler biçiminde, çalışmamızda kendine uygun bir yer bulur. Fakat unutmamalı ki araştırmacının konumu bunların hepsinin üzerindedir. Çünkü o bir orkestra şefi sayılır. Ya da önündeki piyanonun tuşlarına basarak, istediği ahengi temine çalışan bir bestekardan farksızdır o! Eserin akışını kuran, belgeleri anlamlandıran, çalışmayı belli bir sonuca doğru götüren! Daha mühimi de her bir bilgiyi kardığı harç için, malzeme olmanın ötesinde terkibe dönüştüren üst bir şuur! Unu, suyu ve tuzu mayalayarak, birbirinden ayrışmaz bir bütünlük icat eden gerçek bir bilim adamı!

Üçüncü bin yıla Türklerin damga vurabilmesi bugün içinden geçtiğimiz süreçte kendi olmaklığımızı yakalamak ve inanmakla mümkün olacaktır. Yeniden var oluş mücadelesinin aynı zamanda mutlak bir yok oluş macerasını da bünyesinde taşıdığı gerçeğini her daim kulağımıza küpe, dilimize pelesenk etmeliyiz.

Bu cemaatin tercih ettiği kılık kıyafetler, çocuklarını ilkokuldan sonra okutmama ısrarı gibi başka kanuna aykırı tutumlar da söz konusu olduğu halde bunlar kitlelerin umurunda değil. Birkaç marjinal/radikal tipi kenara koyarsak kimse devletin bu insanların sarıklarına, cüppelerine, şalvarlarına, medreselerine, kurslarına, müdahale etmesini talep etmiyor. Ama küçük kızlarını istismar edilmesine göz yumanların -hangi inanca dayanırsa dayansınlar- cezalandırılmaları talebi yükseliyor. Bunlar bence hayırlı tartışmalar.

Önerilen değişiklikler esas olarak Türkiye’nin 2017-2018 öncesi parlamenter sistem modeline dönmeyi amaçlıyor. Buna uygun olarak, cumhurbaşkanı tarafsız ve sembolik yetkili bir makam haline getirilirken, asıl yürütme yetkisi kollektif bir karar organı olarak Başbakanın başkanlığındaki Bakanlar Kuruluna veriliyor.

Rahmetli Said Ramazan el-Bûtî Hoca ile “banka kredisi ile ev alma” meselesini müzakere etmiştik. Hayreddin Karaman ve Yusuf el-Karadavi başta olmak üzere birçok müftî, birinci evi olması ve başka yolunun bulunmaması gibi şartlarla, “hacet umumî olsun, hususî olsun zaruret menzilesine tenzil olunur”  kaidesine istinaden faizli kredi ile ev almaya fetva veriyorlardı, ancak Buti Hoca kitap ve makalelerinde bunu caiz görmüyordu. Meseleyi vicahen mütalaa ettiğimizde özetle, böyle umumi fetvalara karşı olduğunu, ancak bireysel olarak sıkıntı içindeki kişilere bu fetvanın verilebileceğini ifade etti. Umumi fetva verilirse meselenin çözülmüş kabul edileceğini, oysa ev sahibi olmak için faizsiz sistem kurma alternatifinin hayat bulması için meselenin çözümsüz kalmasının gerekli olduğunu belirtti.

James Baldwin kendisinin ve ülkesinin hikâyesini katledilen üç arkadaşının hayatlarıyla anlatmak istemişti. Roman olarak tasarladığı bu düşüncesini hayata geçiremedi. Ömrü vefa etmediği için sadece 30 sayfasını yazabilmişti. O sayfaların da büyük kısmı dağınık notlar ve irili ufaklı fikirlerden ibaretti.

Anayasa Mahkemesi'ne gelince 22 üyesinden 20'sini meclisin seçmesi iktidara meclis çoğunluğunu elde tutması nedeniyle tartışmasız avantaj sağlamaktadır. Öte yandan Anayasa Mahkemesinin diğer temel kurumların birçok kararının da incelenip kesin sonuca bağlandığı nihai makam olduğu dikkate alınırsa, buradaki iktidar yanlısı olası bir kadrolaşma diğer kurullarda sağlanmaya çalışılan tarafsız karar alma mekanizmalarının etkisini ortadan kaldırmaya yeter. İktidarın sol, sağ, muhafazakar, dindar, laikçi ya da başka bir görüşten olmasının önemi yoktur, çünkü iktidar iktidardır. Kendi görüşlerini tartışmasız uygulamak ve iradesini tüm devlet mekanizmasına geçirmek ister. İşte demokratik hüner bu ihtirası sınırlamaktadır.