DÜŞÜNCE

Meseleyi yaşadıktan sonra meseleye ilişkin genel doğruları kollektif olarak tekrar etmek anlamlı bir öğrenmeden ziyade sorumluluk savmak, yaşadığımız acı gerçeklikle yüzleşmemektir. Depremin değil binaların öldürdüğünü söylemek, alana ilişkin makul ve meşru bilgileri sıralamak ancak yerleşik düzeni ve ilişki ağını yapısal bir şekilde gözden geçirmekle, sistemik dönüşümlere zorlamakla mümkün.

Türkiye'nin son yüzyıllık tecrübe ve sancılarının sonunda din ve inanç konusunda hulasaten sahip olmayı başaramadığı hayatî standartlar ve güvenceler neler olabilir?

Avrupa’da din özgürlüğü bizim Türkiye’den baktığımızda görebileceğimizden daha çetrefilli bir konudur. Esas olarak özgürlük konsepti “Tanrı’dan özgürlük (freedom from God)” şeklinde gelişmiştir. Özgürlük hareketleri Kilise’ye kafa tutan ve kamusal alanları Kilise’nin kontrolünden adım adım kurtaran bir özellik taşır. Bu durumda din özgürlüğü demek, “Tanrı’ya özgürlük (freedom for God)” demek olur ki, tamamen ırmağın akış yönüne ters bir istikameti işaret eder. Sözün özü, gerçek anlamda din ve inanç özgürlüğünün batı düşüncesinde hakiki bir karşılığı yoktur.

Dilimizin yabancı kelimelerin istilası altında olduğu iddiası ise yersiz ve anlamsız bir korkudan ibarettir. Korkunun kaynağı yabancı kelimelerde değil, yeni kelimelerin ortaya çıkmasına vesile olacak sanat, edebiyat, psikoloji, fen alanlarındaki üretimsizlikte aranmalıdır.

Son yaşananlar ışığında bakıldığında yani Sinan Ateş cinayetiyle bir nevi ortaya dökülen, dökülmekle kalmayıp konuşulan, eleştirilen bu süreçle şu soru akla gelebilir. MHP tasfiye mi edilmek istenmektedir ya da şu an ki ideolojik kavrayışıyla Türk Milliyetçiliği mi tasfiye edilmek istenmektedir. Şahsi kanaatimiz odur ki her iki seçenek de değildir. Bu kanaati teyit etmek için bazı gelişmeleri görmemiz gerekir.

Prof. Dr. Cengiz Anık, "Modernitenin Meşruiyeti ve Emek" isimli çalışmasında insanlığın içinde bulunduğu durumu kavramların-dilin bir sonucu olduğunu bildiği için ayrıntılı biçimde insanlığın düşünüş serüvenini ve bu serüvenden hasıl olan kavramları ve bu kavramların fiili durumu nasıl tesis ve tahkim ettiğini ayrıntılı biçimde ele almış. Metin aslında felsefi ve sosyolojik açıdan kavramlara panoramik bir bakış içeriyor.

Sosyolojik anlamda köyü karakterize eden şey, yerleşik bir düzen içinde hayvancılık ve tarımla meşgul kırsal topluluk değildir. ../.. Köylülüğün ve taşralılığın İslâm’ın temsilcisi haline gelmesi, Müslümanların modern tarihe sancılı ve gecikmiş geçiş sürecinde çok geç bir dönemde gündeme gelmiştir. ../.. Bu taşraya çekilme ve taşralılaşma süreci bir cezir ise bunun bir de meddi vardı.

Devleti kuran zihniyetin çeşitliliği, devlet inşasındaki mimari yaklaşımların da temelini oluşturur. Bu zihniyet farklılığından kaynaklanan var oluş felsefeleri devletin hangi tarzda inşa edileceğini belirler. Toplumsal uzlaşma süreçlerini içeren uzunca bir yaşanmışlığın hikâyesi yatar bu tasarımda.

Sıcak Kafa’nın son zamanlarda izlediğim en ilgi çekici yerli dizi olduğunu baştan söyleyeyim. Bu yazının odağı senaryonun (muhtemel) kastı ya da kasıtları olacak.

Katı modernite veya ağır kapitalizm olarak adlandırılan sanayileşme döneminde sermaye ile işgücü arasında karşılıklı bir bağımlılık ilişkisi söz konusuydu. İşçiler geçimlerini sağlamak için işe ihtiyaç duyuyordu, sermayenin de gelişmek için insan gücüne ihtiyacı vardı. Bu ikisinin buluşma yeri fabrikaydı. Zgymunt Bauman'ın deyişiyle sermaye ile işgücü iyi günde kötü günde, hastalıkta ve sağlıkta ölüm onları ayırıncaya kadar birleşmişti. Bu karşılıklı bağımlılık ilişkisi güçlü sendikaların ortaya çıkmasıyla işçi haklarının gelişmesini de beraberinde getirmişti.